Λοχαγός Αλατριστε

Το συγκεκριμένο βιβλίο για το οποίο θέλω να αναφερθώ εδώ είναι απλά η μανία μου από την Παρασκευή έως και σήμερα. Δηλαδή την Παρασκευή αγόρασα από την Πολιτεία το πρώτο βιβλίο με τις περιπέτειες του Λοχαγού Αλατρίστε και σήμερα τελειώνω το τρίτο με τον τίτλο "ο ήλιος της Μπρέντα". Ενδιαμέσως - το Σάββατο - διάβασα το δεύτερο έργο του Ρεβέρτε με ήρωα τον λοχαγό "την καθαρότητα του αίματος"...

Αν και δεν αποτελεί επιδίωξή μου να γράφω για όλα τα βιβλία που διαβάζω - π.χ. θα ήθελα να γράψω για το αγαπημένο μου του Ντε Σαντ το "120μέρες στα Σόδομα" - εντούτοις μιας και άρχισα το μπλοκ τώρα θα γράψω γι αυτή τη περιπετειώδη σειρά του Ρεβέρτε.

Δεν έχω σκοπό να γράψω ολόκληρο κατέβατο για να κρίνω το έργο του Ρεβέρτε να το εκθιάσω ή να το υποβιβάσω. Αυτό το κάνουν άλλοι. Απλά παίρνω απο το βιβλίο αφορμή να γράψω για μια εποχή, για μια εικόνα, για ένα ιστορικό πεδίο... Αυτό θέλω να κάνω εδώ!

Κινούμενος από το κινηματογραφικό έργο - το οποίο αδικεί πάρα πολύ όλη τη σειρά των περιπετειών του λοχαγού - αποφάσισα να ρίξω μια ματιά στην Ισπανία των αρχών του 17ου αιώνα μόνο και μόνο γιατί αξίζει να γνωρίζει κανείς την πανέμορφη ιστορία ενός ξεχωριστού λαού όπως οι Ισπανοί αλλά συγχρόνως γιατί αναπαριστά μια συγκεκριμένη στιγμή στην ιστορία της Ισπανικής αυτοκρατορίας, η οποία ξεπηδά και ζωντανεύει μπροστά στα μάτια σου μέσα από την λήθη του παρελθόντος, τόσο ζωντανή και μαγευτική.

Κι αυτό χωρίς να χρειάζεται να μιλά για ηρωικά κατορθώματα και ιπποτικές στιγμές - την ίδια εποχή έζησε και ο Θερβάντες - αλλά απλά περιγράφοντας τις περιπέτειες απλών καθημερινών ισπανών που η μοίρα έριξε στην δίνη της ιστορίας. Μέσα από τα μάτια ενός 13χρονου ακολούθου του λοχαγού ανακαλύπτεις την εικόνα μιας χώρας όπως την βλέπει ο συγγραφέας και συγχρόνως αναρωτιέσαι και προβληματίζεσαι για την συμπεριφορά, τις συνήθειες και τα πάθη ενός λαού που υπήρξε για 1,5 αιώνα ο κυρίαρχος όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στην τότε γνωστή υφήλιο.

Μετά τον εκπληκτικό 16ο αιώνα, όπου η ισπανική κυριαρχία στην Αμερική αντικατοπτρίζονταν και στην Ευρώπη και όπου η βασιλεία του Κάρολου του Ε΄ δημιούργησε την Αυστροισπανική αυτοκρατορία που εκτείνονταν από την Αμερική και την Φλάνδρα μέχρι την Σικελία και την Πορτογαλία, στον Ισπανικό θρόνο ανεβαίνει ο Φίλιππος Β΄. Με τις κτήσεις του στην Αμερική και τι χρυσάφι της, χρηματοδοτεί τους πολέμους του στην Ευρώπη, όπου αντιμάχεται ως υπερασπιστής της "αληθινής καθολικής πίστης" την εξίσου καθολική Γαλλία, την προτεσταντική Αγγλία της Ελισάβετ, την πάντα επικίνδυνη Οθωμανική αυτοκρατορία, την κραταιά Βενετία, το ίδιο το Παπικό βασίλειο και φυσικά τους προτεστάντες του Βορρά και των Κάτω Χωρών. Οι πειρατές - Γάλλοι, Άγγλοι και Ολλανδοί - διαγουμίζουν το ισπανικό χρυσάφι της Αμερικής και οι Ισπανοί κυριολεκτικά αγωνίζονται εναντίον όλης της Ευρώπης. Είναι μια εποχή όπου τα δύο μετέπειτα μεγάλα κράτη - Αγγλία και Γαλλία - βάζουν τις βάσεις τους πατώντας πάνω στις ισπανικές κτήσεις, οι Ολλανδοί ανακαλύπτουν το κόσμο και επεκτείνουν τους εμπορικούς δρόμους της Αφρικής και της Ασίας που πρώτοι ανακάλυψαν οι Πορτογάλοι, ενώ οι τελευταίοι παραμένουν υποτελείς των Ισπανών κάτω από το κοινό στέμμα.

Αρχές του 17ου αιώνα η Ισπανία έχει χάσει πια την αίγλη που της είχε δώσει η ανακάλυψη της Αμερικής και η νίκη στην Ναύπακτο, και την θέση της είχε δώσει η απογοήτευση για τον συνεχή τριακονταετή πόλεμο με τις Κάτω Χώρες, πόλεμο που τελικά οδήγησε την Ολλανδία σε οικονομική άνθηση και την Ισπανία σε μαρασμό. Οι προτεστάντες Ολλανδοί, πρόθυμοι σε έναν Θεό που ευλογούσε την ελεύθερη αγορά και την ατομική δυνατότητα και ικανότητα για πλούτο, έδιωξαν τελικά την ισπανική κυριαρχία από τα κανάλια της Zeelland και της Φλάνδρας και άνοιξαν πανιά για την ανακάλυψη νέων περιοχών και αγορών σε Ειρηνικό ωκεανό και Ινδονησία. Ικανοί θαλασσοπόροι και εξερευνητές, κυρίως όμως ικανότατοι έμποροι, οι Ολλανδοί επεξέτειναν τα όρια του Ευρωπαϊκού εμπορίου και έστησαν εμπορικούς σταθμούς σε Αμερική, Ασία και Αφρική. Σε αντίθεση με τους υπερόπτες αγγλογάλλους που κατακτούσαν και εμπορεύονταν σε μια περιοχή αποκλειστικά δική τους, διώχνοντας οποιονδήποτε άλλο, οι Ολλανδοί ήταν πρόθυμοι να μοιραστούν όλες τις ανακαλύψεις τους αρκεί να εξασφάλιζαν ένα ικανοποιητικό κέρδος. Από τα κέρδη αυτά τροφοδοτήθηκε η περίφημη ολλανδική σχολή των Ρέμπραντ, Βέρμεερ κλπ. Την ίδια περίοδο για την Ισπανία ο Βελάσκεθ αναπαριστά σε πίνακά του την παράδοση της πόλης Μπρέντα...

Το 1622 - χρονιά που ξεκινά η διήγηση του Ρεβέρτε - δεν έχει σταματήσει ακόμη ο πόλεμος στην Φλάνδρα πλην όμως έχει υπογραφεί η δωδεκαετής ανακωχή η οποία τελικά τερματίζεται γιατί οι Ολλανδοί έμποροι κρίνουν ασύμφορη οικονομικά την ειρήνη και πιο επικερδές το να διεξάγουν πόλεμο με την Ισπανία. Λογικό αν ξέρει κανείς ότι είναι οι ίδιοι που προμηθεύουν και εμπορεύονται στην Βόρεια Ευρώπη και στην Βαλτική, απ' όπου οι Ισπανοί αγοράζουν τα απαραίτητα εφόδια για τον πόλεμο στις Κάτω Χώρες. Εν τέλει τα χρήματα των Ισπανών χρησιμοποιούνται για την πληρωμή των επαγγελματιών Αγγλογερμανών μισθοφόρων στρατιωτών των Κάτω Χωρών και την κατασκευή μεγάλων οχυρωματικών έργων... Είναι η εποχή που το πεζικό - το γενναίο ισπανικό πεζικό που κατατρόπωνε επι μακρόν όλους τους αντιπάλους του - περνά σε δεύτερη μοίρα και το πυροβολικό κυριαρχεί στα πεδία των μαχών.

Και φυσικά ο ήρωας του Ρεβέρτε αποτελεί έναν επαγγελματία στρατιώτη ο οποίος όταν δεν κατατάσσεται στα Ισπανικά τάγματα της Καρθαγένης και δεν πολεμά στη Νάπολη και στην Σικελία - τότε ισπανικές κτήσεις - τους Τούρκους και στην Φλάνδρα τους Ολλανδούς, προσπαθεί να επιβιώσει στην Μαδρίτη. Την Μαδρίτη του βασιλιά Φιλίππου του Δ΄με τον οποίον η ισπανική κυριαρχία κυριολεκτικά κατρακυλάει στο ναδίρ. Και είναι πραγματικά ρεαλιστική αυτή η αναπαράσταση της παρακμής και της απογοήτευσης των ανθρώπων την οποία μόνο αυτοί οι απλοί καθημερινοί ήρωες αναγνωρίζουν και ζουν στο πετσί τους. Πόσες πίκρες και απογοητεύσεις εισπράττουν οι ήρωες στο έργο, σε μια Ισπανία που αποτέλεσε κάποτε το καλύτερο μέρος για τυχοδιώκτες, την περίοδο όμως εκείνη σέρνεται από πόλεμο σε πόλεμο, μάταια προσπαθώντας να διατηρήσει τα εδάφη του Καρόλου και του Φιλίππου. Μια χώρα που κυνηγά το φάντασμά της και που τελικά σαν άψυχο θηρίο θα κυλιστεί στον εμφύλιο και οι εχθροί της θα διαμοιράσουν το σαρκίο της.

Αλλά οι άνθρωποί της θα παραμείνουν όπως τους περιγράφει ο Ρεβέρτε: περήφανοι, αψίκοροι, καθολικοί ως το κόκκαλο, φτωχοί, απογοητευμένοι, αλλά και πρόθυμοι να αρπαχτούν στα χέρια για μια κουβέντα... Ωραίοι άνθρωποι, απλοί άνθρωποι...

ΑΠΟ ΠΕΡΙΕΡΓΙΑ

Γιατί; έλα ντε! Κι η κουτσή Μαρία έχει μπλοκ σήμερα. Αϊντε και μεις. Μη μείνουμε στην απέξω... Καμιά φορά σκέφτομαι - ευτυχώς τα τελευταία 15 χρόνια σκέφτομαι μόνος μου - ότι και μόνο η δυνατότητα να λες αυτά που θες χωρίς να κινδυνεύεις να κατηγορηθείς για οτιδήποτε είναι δύσκολο πράγμα. Επειδή κοιτάω - σαν μπανιστιρτζής - άλλα μπλοκ, ο καθένας γράφει το μακρύ του και το κοντό του χωρίς να νοιάζεται αν το βλέπει κανείς αν το διαβάζει αν γενικά έχει καμία δημοσιότητα αυτό. Απλά γουστάρει να γράψει ότι θέλει όπως το θέλει να αναρτήσει ότι του γουστάρει... Τέλεια ελευθερία με μόνα όρια τα προσωπικά του καθενός γούστα. Άλλοι γράφουν το πόνο τους (χαμός...) άλλοι κάνουν πλάκα (όχι πάντα καλή) άλλοι απλά αναδημοσιεύουν κείμενα, φωτο, σχόλια... Αρκετοί προσπαθούν να δημοσιοποιήσουν τις κοινωνικοοικονομικοπολιτικές απόψεις τους, αν και κανείς δεν καταφέρνει να είναι συνεπής στη ζωή του με αυτά που γράφει. Μύλος. Τελικά πιο πολύ πλάκα έχουν όσοι βρίσκουν στο μπλοκ τους την χαρά να περιγράφουν τη ζωή τους και να μιλάνε μόνοι τους περί παντός επιστητού (στην Ελλάδα όλοι τα ξέρουν όλα...) Και μάλιστα είναι τόσο πωρωμένοι που μόλις βρουν κάποιο σχόλιο γράφουν 10 για απάντηση...

Με αυτή τη λογική δεν αξίζει να ασχολείται κανείς με ένα μπλοκ ξένο... Αν δεν βρίσκει να διαβάσει κάτι ενδιαφέρον, να πάρει μια πληροφορία, να οδηγηθεί σε μια καινούργια ιστοσελίδα, πιο ενδιαφέρουσα τότε ποιος ο λόγος να κάτσει ;;;

Όμως μόνο και μόνο για το γεγονός ότι μπορείς να γράψεις ελεύθερα την άποψή σου, χωρίς να δυναστεύεσαι από αντίθετες απόψεις, αυτό γοητεύει πολλούς. Και δυστυχώς αρκετοί - μη πω σχεδόν όλοι - γουστάρουν να γράφουν την όποια άποψη τους χωρίς να φοβούνται τον αντίλογο. Πολλοί δε από αυτούς τριγυρίζουν στα άλλα μπλοκ με σκοπό να προκαλέσουν συζήτηση ή και καυγά. Έχει πλάκα... Δε φτάνει που γεμίζουν τετραγωνάκια με ότι κατεβάζει η κούτρα τους, αλλά το κυριότερο, αφού δε πατάει κανείς να τους αντικρούσει (ποιός ν' ασχοληθεί;;;) αυτοί διαδρομίζονται δεξιά και αριστερά και γεμίζουν τα σχόλια με την αργόσχολη και "πρωτότυπη" άποψή τους. Πλακώνουν στα μπλοκ που έχουν δημοσιότητα και αραδιάζουν δεκάδες σχόλια με τις, όποιες, επίμονα μονότονες απόψεις τους. Και μετά γυρίζουν στην μοναξιά του δικού τους μπλοκ όπου βασιλεύει το σκοτάδι...

ΑΡΑ... πρέπει να μου γίνει κατανοητό ότι η πιθανότητα να πατήσει κανείς σε αυτό το μπλοκ είναι από 0,000000000001 έως 0. Επομένως κομμένη η φιγούρα...

Το προσωνύμιο ΓΑΪΔΑΡΟΣ προέρχεται από το βιβλίο του Τζορτζ Όργουελ "Η φαρμα των ζώων". Στην όλη ιστορία, μια απίθανα υπέροχη περιγραφή της ιστορίας του Σοβιετικού Κομμουνισμού για μεγάλα παιδιά, όλα τα ζώα είναι ενθουσιασμένα με την νέα τάξη πραγμάτων στην φάρμα όταν διώξανε τα αφεντικά και αναλάβανε μόνοι τους την διαχείριση. Τα γουρούνια ήταν οι επικεφαλείς και όλα τα άλλα ζώα τους υπάκουαν και έδειχναν μεγάλη προθυμία να τους ακολουθήσουν σε αυτό το πρωτότυπο εγχείρημα..

Ο μόνος όμως που δεν έδειχνε κανέναν ενθουσιασμό ήταν ο γάιδαρος της φάρμας. Όταν λοιπόν τον ρώτησαν τα δυο άλογα γιατί δεν συμμερίζεται τον ενθουσιασμό και την προθυμία των υπολοίπων ζώων, αυτός ανταπάντησε αν έχουν δει κανέναν γάιδαρο να πεθαίνει ποτέ. Και συμπλήρωσε ότι οι γάιδαροι ζουν πολλά χρόνια και εξαιτίας αυτού βλέπουν πολλά πράγματα στην ζωή τους. Επομένως δεν μπορούσε και αυτός να ενθουσιαστεί για κάτι τόσο νέο και αδοκίμαστο, αν δεν έβλεπε την εξέλιξή του με το καιρό. Απλά αποφάσισε να μείνει παρατηρητής και να μην κατενθουσιάζεται με την πρώτη ευκαιρία. Γιατί η πείρα της ζωής του είχε αποδείξει ότι πολλά καινούργια πράγματα εμφανίζονται συνέχεια στον κόσμο, αλλά λίγα είναι αυτά που τελικά μένουν και αλλάζουν τη ζωή μας...

Βέβαια εγώ δεν έχω την πείρα του εν λόγω γαϊδάρου ούτε και είμαι άνθρωπος που δεν με ενθουσιάζει το καινούργιο ή το πρωτότυπο. Αντιθέτως συχαίνομαι την Παράδοση - και σε αυτόν το τόπο μόνο για παράδοση ακούμε... Όμως κάνει καλό ορισμένες φορές να αναρωτιέσαι πάντα πως προήλθε κάτι και πως φτάσαμε σε μια κατάσταση. Και δυστυχώς ο άνθρωπος ζει τόσο λίγο μέσα στον κυκεώνα της ανθρώπινης ιστορίας που ξεχνά την πορεία του και κρίνει μόνο με τα δεδομένα της σύντομης μονότονης ζωής του. Και κρίνει συχνά έτσι...

Το καλύτερο μέσο για να κοιτάξεις κάτι καινούργιο και να το κρίνεις είναι να το αντιπαραβάλεις με κάτι παλιό και να αντιληφθείς γιατί τελικά άλλαξε - και όχι να το κατακρίνεις σαν γριά επειδή σου χάλασε την εικόνα που εσύ έχεις για το κόσμο τα τελευταία μόλις ...89 χρόνια. Γιατί έμεινε αναλλοίωτο τόσα χρόνια και γιατί τελικά χρειάστηκε να αλλάξει τώρα... Και το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι να το κατακρίνεις που άλλαξε αλλά να αναρωτηθείς γιατί! Όλα αλλάζουν και στις μέρες μας, τα πάντα μεταμορφώνονται τόσο γρήγορα που ο άνθρωπος φοβάται να αντιληφθεί ότι για πρώτη φορά στην ιστορία το σήμερα γίνεται χθες και το αύριο σήμερα σε ρυθμούς που δεν έχει ξαναζήσει στην μέχρι τώρα πορεία του στη Γη. Πλην όμως ο καλύτερος τρόπος για να σταθείς και να κρίνεις είναι να παρατηρείς και να διαβάζεις... Κι αυτό έχω την πρόθεση να κάνω εδώ!!!